TỌA SƠN- LẬP HƯỚNG

Tọa sơn lập hướng chính là phương pháp tiến hành trước khi xây nhà, lập mộ. Khi xác định tọa hướng phải kết hợp với hình thế của núi sông, quang cảnh nhằm tìm được hướng thích hợp nhất.
Muốn xây nhà ( mộ) cát lợi trước tiên phải lập hướng  cho ngôi nhà ( mộ) sao cho vượng sơn vượng hướng để cho ngôi nhà hợp với khí của đất trời cân bằng âm dương. Sao cho khi lập hướng phải vượng sơn, vượng hướng ( vượng tài đinh). Đó là đạo lý thích hợp để chọn hướng cho dương trạch và âm trạch.
Lập hướng chính là dùng là bàn để xác định tọa và hướng cho âm trạch và dương trạch.  Lập hướng trong âm trạch thì ta có thể xác định rất dễ, tuy nhiên dương trạch thì hơi khó vì hình thế của ngôi nhà có nhiều loại khác nhau. Ta phải tìm được điểm lập cực ( trung tâm ngôi nhà) từ đó đặt la bàn mà xác định hướng. Muốn tìm trung tâm ngôi nhà thì có mấy cách sau đây:

1. Lấy trọng tâm lục học trong vật lý làm trung tâm
2. Bỏ phần lồi đi sau hãy tìm trung tâm
3. Thêm phầm lõm cho đầy rồi sau hãy tìm trung tâm
4. Cân bằng lồi lõm thừa thiếu sau đó tìm trung tâm 
5. Phức tạp hơn là không có hình dạng nhất đinh, mỗi vật một thái cực nên chia thành vài khối nhỏ rồi đi tìm trung tâm điểm của mỗi vị trí đó.

• Nhà Hình vuông, hình chữ nhật thì lấy giao điểm của 2 đường chéo làm điểm lập cực
• Hình tam giác thì lấy giao của 2 đường cao
• Nhà hình thang thì quân bình chỗ thừa thiếu rồi lấy giao điểm 2 đường chéo
• Nhà có phần thừa, nếu phần này không quá 1/3 thì có thể bỏ đi và lấy giao điểm của 2 đường chéo
• Nhà có phần lõm vào nếu phần lõm chiếm không quá 1/3 thì bù vào và lấy giao điểm 2 đường chéo
• Phần lồi lõm bằng nhau thì cân bằng chúng rồi lấy giao của 2 đường chéo.

24 hướng và sơn ( tọa hướng) là ghép hai mươi bốn can chi theo vị trí quẻ mà thành: Nhâm Tí Quý, Sửu Cấn Dần, Giáp Mão Ất, Thìn Tốn Tị, Bính Ngọ Đinh, Mùi Khôn Thân, Canh Dậu Tân, Tuất Càn Hơi. Mỗi Chữ chiêm 15 độ, 24 sơn hướng chiếm 360 độ. Nếu theo tuyến chính trung là tí ngọ hoặc mão dậu là chính hướng, Nếu dịch sang trái hoặc phải quá 3 độ thì phải dùng kiêm hướng, Như sơn tí hướng ngọ lệch sang trái quá 3 độ ( ngược chiều kim đồng hồ) tức tí ngọ kiêm nhâm bính, lệch bên phải quá 3 độ ( thuận chiều kim đồng hồ) thì gọi là Tí ngọ kiêm Quý Đinh. Nếu được chính hướng là tốt nhất, Nếu kiêm hướng cần chú ý  tránh âm dương sai khác và không vong.
Khi Lập hướng khi kiêm hướng cần chú ý nữa là nếu âm sơn âm hướng thì kiêm độ số theo số âm tức 2, 4, 6. Khi dương sơn dương hướng mà kiêm độ số theo số dương tức 1 3 5 7 như vậy gọi là hợp pháp độ.
Trừ 8 hướng thuần âm là tí ngọ kiêm quý đinh, ngọ tí kiêm đinh quý, đinh quý kiêm ngọ tí, quý đinh kiêm tí ngọ, mão dậu kiêm ất tân, dậu mão kiêm tân ất, ất tân kiêm mão dậu, tân ất kiêm dậu mão được kiêm đến 6 độ.
Còn 8 hướng thuần dương: Càn tốn kiêm hợi tị, tốn càn kiêm tị hợi, tị hợi kiêm tốn càn, hợi tị kiêm càn tốn, cấn khôn kiêm dần thân, khôn cấn kiêm thân dần, dần thân kiêm cấn khôn, thân dần kiêm khôn cấn có thể kiêm 5 -7 độ để lấy một khí âm dương.
Còn 16 hướng sơn: Canh giáp kiêm thân dần, giáp canh kiêm dần thân, dần thân kiêm giáp canh, thân dần kiêm canh giáp, tị hợi kiêm bính nhâm, hợi tị kiêm nhâm bính, nhâm bính kiêm hợi tị, bính nhâm kiêm tị hợi, thìn tuất kiêm ất tân, tuất thìn kiêm tân ất, ất tân kiêm thìn tuất, tân ất kiêm tuất thìn, đinh quý kiêm sửu mùi, quý đinh kiêm mùi sửu, sửu mùi kiêm quý đinh, mùi sửu kiêm đinh quý thì không được kiêm tới 6 7 độ vì như thế sẽ bị lạc quái ( xuất quái) tiến thoái đều khó, trở thành cách cục bần tiện, vợ chồng lục đục, anh em bất hòa, văn nhân thì mắc bệnh thần kinh, nhiều bất hạnh liên tiếp xảy ra.
Với 16 hướng sơn còn lại là Tí ngọ kiêm nhâm bính, ngọ tí kiêm bính nhâm, bính nhâm kiêm ngọ tí, nhâm bính kiêm tí ngọ, cấn khôn kiêm sửu mùi, khôn cấn kiêm mùi sửu, sửu mùi kiêm cấn khôn, mùi sửu kiêm khôn cấn, mão dậu kiêm giáp canh, dậu mão kiêm canh giáp, giáp canh kiêm mão dậu, canh giáp kiêm dậu mão, thìn tuất kiêm tốn càn, tốn càn kiêm thìn tuất, tuất thìn kiêm càn tốn, càn tốn kiêm tuất thìn cũng không thể kiêm 6 7 độ vì như thế sẽ gọi là âm dương sai thố. khí không thuần, tiến thoái đều khó, không tạo được uy quyền, danh tiếng, lại chuốc kiện tụng thì phi, trở thành bại cách cục, hao tổn công sức.
Còn có vô hướng tức là Nằm giữa hai chữ.
Kiêm hướng dùng đúng pháp độ thì phát phúc. dùng sai pháp độ thì sẽ sống dở chết dở.